Tijdens mijn werk kom ik het vaak tegen, opdrachtgevers die gefrustreerd zijn omdat de realisatie van hun plannen uitgesteld moet worden omdat er een vleermuis in het te slopen gebouw blijkt te zitten of omdat de Rugstreeppad het braakliggende terrein waarop een winkelcentrum moet komen wel een geschikt plekje vond om er te gaan wonen. De gemeente Tilburg heeft er sinds kort echter een prioriteit van gemaakt om natuur van buiten de stad naar binnen te halen. Ze wil beginnen bij de bedrijventerreinen. Onder andere door te zorgen voor natuurlijker bermen en door tijdelijke natuur te creeëren op braakliggende grond. Soorten als de Bruine kikker, de Honingbij en de Hommel kunnen hiervan profiteren, maar ook de Dagpauwoog (vlinder), de Zwarte roodstaart (vogel), de Egel en de Gewone dwergvleermuis. Dankzij een speciale ontheffing op grond van de Flora- en faunawet wordt voorkomen dat plannen van initiatiefnemers op gronden waar deze tijdelijke natuur gerealiseerd is, vertraging oplopen.
Door op deze manier samen te werken met de natuur, zorgt de gemeente Tilburg voor tevreden ondernemers, natuurlijkere en mooiere bedrijventerreinen én voor een toename in biodiversiteit. Ik hoop dat veel gemeenten dit goede voorbeeld zullen opvolgen.
Natuur in de Media
Afgelopen vrijdag (9 maart) is het gevonden: het eerste kievitsei. Laten we hopen dat 2012 een beter jaar wordt voor deze in Brabant talrijke broedvogel en andere weidevogels. In het Brabants Dagblad stond vorige week namelijk geschreven dat 2011 het slechtste jaar was voor weidevogels in Brabant sinds 2002. Volgens het jaarverslag van de weidevogelbescherming kwam bijna 30% van de vorig jaar gelegde eieren niet uit. Volgens de natuurorganisatie is dit het gevolg van de recorddroogte tijdens het begin van het broedseizoen van 2011. Het jaarverslag stelt verder dat vooral de situatie van de kievit alarmerend is: sinds 2005 leggen kieviten jaarlijks minder eieren, waarvan vorig jaar slechts 69% uitkwam. Dit is aanzienlijk minder dan de ruim 75% van 2010. Al jaren overlijden veel kuikens voordat ze kunnen vliegen. Het Brabants Landschap wil de leefomgeving voor kievitskuikens verbeteren door onder andere akkers tijdelijk braak te leggen en door de akkers in te zaaien met andere groenbemesters en maïsrassen.
Niet alleen de kievit staat onder druk. Ook grutto's, wulpen en tureluurs staan er al jaren slecht voor in Brabant. Op 94% van de landbouwgrond waar geen bescherming wordt geboden, is nauwelijks nog een weidevogel te vinden. Die hebben het loodje gelegd door het intensieve agrarische beheer. Het jaarverslag van de weidevogelbescherming geeft ook bewijs dat het collectieve weidevogelbeheer gestart door de organisatie werkt: in het Wijkerzand bij Wijk en Aalburg kwam 89% van de gevonden legsels van de Tureluur uit, dankzij het gerichte natuurbeheer dat in dit gebied uitgevoerd wordt.
Mijn oproep aan jullie: neem geen eieren van kieviten of andere weidevogels mee naar huis! We hebben er toch al zo weinig...
Soorten in Beeld
Een andere speciale vogel die in Nederland broedt en een bijzondere beschermde status heeft, is de Gierzwaluw (Apus Apus). Alle vogels in ons land genieten bescherming, maar een aantal soorten worden nog strenger beschermd. De Gierzwaluw is er hier één van. De reden hiervoor is dat de vogel ieder jaar naar hetzelfde nest terugkeert. Alleen onder bijzondere omstandigheden zullen ze een nieuwe nestplaats zoeken, wanneer de oude verdwenen is of niet meer toegankelijk. Zo'n nestplaats bevindt zich altijd in gebouwen: onder dakpannen, in kieren en gaten in muren en in nestkasten aan gebouwen. Helaas neemt het aantal geschikte nestplaatsen tegenwoordig snel af. Dit wordt vooral veroorzaakt doordat huizen in nieuwbouwprojecten heel goed geïsoleerd worden (waardoor kieren en gaten in muren ontbreken), veel nieuwe huizen over ongeschikte dakconstructies beschikken en veel oude huizen gesloopt worden.
Gierzwaluwen zijn kleine tot middelgrote vogels (spanwijdte 40-44 centimeter, gemiddeld gewicht van 42 gram), behendige vliegers met een gestroomlijnd lichaam, een gevorkte staart en lange, spitse vleugels (zie foto).
De GierzwaluwDe vogels zijn alleen in de zomer in ons land (april - september) en trekken voor de winter naar tropisch Afrika. Ze leven in kolonies die bestaan uit broedkoppels en "single" vogels. In Nederland loopt de broedtijd van mei tot en met juli waarin één legsel van 2 of 3 eieren geproduceerd wordt. In tijden waarin het voedselaanbod laag is, kunnen papa en mama gierzwaluw uitwijken naar andere landen in Europa en kunnen meer dan 1000 (!) kilometer van hun nestplaats verwijderd zijn. De jongen krijgen in zo'n geval een paar dagen geen voedsel. Moeder natuur heeft echter een manier bedacht waardoor dit geen probleem is: wanneer jonge gierzwaluwen een paar dagen geen voedsel krijgen, daalt hun lichaamstemperatuur en raken ze in een soort winterslaap. Pas als papa en mama terug zijn en de jongen verwarmen, worden ze weer actief.
Een ander bijzonder gegeven over deze vogels is dat ze vrijwel heel hun leven vliegend doorbrengen. Hierbij kunnen ze snelheden tot wel 120 kilometer per uur bereiken. Ze eten in de lucht, paren in de lucht en slapen zelfs in de lucht. Alleen om te broeden verlaten de vogels het luchtruim en zelfs dan raken ze het aardoppervlak niet aan. Om het nest te kunnen verlaten, moeten ze zich eerst 2 meter laten vallen voordat ze weg kunnen vliegen. Om deze reden moet het gebouw waar ze hun nest hebben hoog genoeg zijn en geen obstakels als bomen of andere gebouwen om zich heen hebben staan.
Gierzwaluwen broeden in heel Nederland, maar geven de voorkeur aan stedelijke omgeving met huizen die meer dan 30 jaar oud zijn. In kleine dorpjes (minder dan 2000 inwoners) worden ze veel minder gezien. In 1994 werd het aantal broedparen in ons land op 25.000 - 100.000 geschat. In de periode 1998-2000 kwam het geschatte aantal uit op 30.000-60.000 broedparen. Mede door de sloop van oude, geschikte gebouwen en de bouw van nieuwe, ongeschikte huizen, is de verwachting dat dit aantal verder omlaag gaat. Gemiddeld wordt een Gierzwaluw 6 tot 8 jaar oud. De maximale leeftijd bedraagt 14 jaar.
NatuurlijkDoeHetZelven
Om de Gierzwaluw aan nestgelegenheid te helpen, kun je nestkasten aan je huis ophangen of (indien je een nieuw huis laat bouwen) kun je neststenen in laten metselen. Het is niet alleen leuk om de vogels bezig te zien, ze eten ook vervelende insecten op zoals muggen. Daarnaast zijn ze ideale medebewoners omdat ze geen overlast veroorzaken: ze zullen geen muren of ramen onder poepen.
Nestkasten en stenen voor gierzwaluwen zijn kant en klaar verkrijgbaar, maar je kunt ze ook zelf in elkaar timmeren. Klik hier voor meer informatie over nestkasten en verschillende bouwtekeningen. Denk er wel aan dat gierzwaluwen koloniebroeders zijn. Om deze reden moet je meerdere kasten ophangen om ervoor te zorgen dat de vogels daadwerkelijk jouw huis uitkiezen om te gaan broeden.
Ecologe in spé
Ik heb het nog steeds erg naar mijn zin bij het NWC. Wat ik vooral erg leuk en belangrijk vind, is dat ik iedere week weer meer leer over verschillende dier- en plantensoorten. Een echte ecoloog moet namelijk over veel soortenkennis beschikken. Daarnaast doe en zie je veel dingen die je normaal gesproken niet zou doen of zien. Zo hebben we vorige week een nestkast van een Kerkuil leeggehaald. We verzamelen de braakballen uit de nestkast om uit te zoeken welke muizensoorten in de omgeving van de nestkast voorkomen. Om dit te kunnen doen, moest eerst mevrouw Kerkuil de kast uit. Dus Rob klimt de ladder op en begint op de kast te slaan. Je hoort de uil blazen en het volgende moment vliegt ze naar buiten. Wanneer krijg je nu de kans om overdag een Kerkuil te zien vliegen? Geloof mij, bijna nooit!
Verder is het werk gewoon erg leuk. Afgelopen week moesten we broedvogels inventariseren. Hiervoor hebben we bijna de hele dag over de Tongplaat in de Biesbosch gewandeld met onze verrekijkers en hebben we in het zonnetje uitkijkend over het natuurgebied onze boterhammetjes opgegeten. Een ander voorbeeld is het plaatsen van amfibieënschermen. Esmeralda en ik gingen bewapend met een nietpistool, hamer, worteldoek, houten paaltes en spades aan de slag en moesten met behulp van een lange plank een stuk of vijf brede sloten over. Dit resulteerde in een aantal hilarische momenten waarbij we bijna de plank verloren, Esmeralda met haar voeten in de sloot belandde en zichzelf per ongeluk met haar handschoen vastniette aan één van de paaltjes. Helaas had ik toen geen fototoestel bij me...
Ook is het altijd een uitdaging om gefrustreerde opdrachtgevers te woord te staan en uit te leggen waarom het aanvullende onderzoek naar vleermuizen of andere soortgroepen echt nodig is. Kortom: voorlopig zit ik hier prima!
Natuurlijk Afvragen
Deze keer geen vraag, maar een opdracht. Zoek op onderstaande foto het koppeltje wilde eenden. Ik kom er volgende keer op terug...
Bedankt voor het lezen en tot het volgende bericht!
Vivian
Geen opmerkingen:
Een reactie posten